Aynı biz insanlarda olduğu gibi zaman zaman evcil hayvanlarımızda da bazı vitamin ve mineral seviyelerinin normalin altına düşmesi sağlık sorunlarına sebebiyet vermektedir. Narin yapıları dolayısıyla kuşlar, gerek hastalıklar gerekse karşılaştıkları travmalar veya kazalar sebebiyle bunlardan fazlasıyla etkilenmektedirler. Bugün bu sağlık sorunlarından biri olan hipokalsemiden bahsedeceğiz.
Hipokalsemi Nedir?
Hipokalsemi, kuşun kanındaki iyonize kalsiyum düzeyinin düşmesiyle tanımlanır. Kalsiyum, kas kasılması, sinirsel iletim, kan pıhtılaşması ve kemik sağlığı gibi yaşamsal işlevlerde kritik rol oynar. Kuşlarda hipokalsemi genellikle diyetle yeterli kalsiyum alınmaması, D vitamini eksikliği, böbrek veya paratiroid hastalıkları veya yumurtlama döneminde artan kalsiyum ihtiyacının karşılanamaması sonucu ortaya çıkar.
Kuşlarda Hipokalsemi Neden Olur?
Yetersiz kalsiyum alımı:
Dengesiz beslenme, özellikle sadece tohumla beslenen kuşlarda yaygındır.
D vitamini eksikliği:
Güneş ışığına yeterince maruz kalmayan veya D vitamini takviyesi almayan kuşlarda sık görülür.
Yumurtlama dönemi:
Dişi kuşlar yumurta kabuğu üretimi için yüksek miktarda kalsiyum kullanır.
Böbrek veya karaciğer hastalıkları:
Kalsiyum metabolizmasında görev alan bu organların hastalıkları, emilim ve kullanım sürecini olumsuz etkileyebilir.
Emilim bozuklukları:
Gastrointestinal hastalıklar veya parazit enfestasyonları.
Kuşlarda Hipokalsemi Belirtileri
- Kas seğirmeleri ve titreme
- Koordinasyon bozukluğu (denge kaybı, düşme)
- Kasılmalar ve nöbet benzeri durumlar
- Halsizlik, uçamama
- Yumuşak yumurta kabukları veya yumurtlama zorluğu (özellikle dişilerde)
- İştahsızlık ve zayıflama
- Agresif davranışlar veya depresif ruh hali
Kuşlarda Hipokalsemi Nasıl Teşhis Edilir?
- Anamnez
- Beslenme alışkanlıkları
- Güneş ışığına maruziyet
- Genel sağlık geçmişi
- Fiziksel muayene
- Kas tonusu
- Refleksler
- Tüy yapısı
- Genel durum değerlendirmesi
- Kan tahlili
- Serum iyonize kalsiyum düzeyi
- D vitamini düzeyi
- Fosfor ve magnezyum dengesi
- Röntgen (X-ray)
- Kemiklerde mineralizasyon durumu
- Yumurtlama ile ilgili olası komplikasyonlar
- Gaitada parazit incelemesi
- Emilim bozuklukları açısından
Kuşlarda Hipokalsemi Tedavisi
- Acil Durum Müdahalesi
- Şiddetli kasılma veya nöbet geçiren kuşlara veteriner gözetiminde intravenöz veya intramüsküler kalsiyum preparatları uygulanabilir. Destekleyici sıvı tedavisi ve ısı desteği gerekebilir.
- Diyetin Düzenlenmesi
- Kalsiyum açısından zengin gıdalar: Mürekkep balığı kemiği, kalsiyum takviyeli mama, yeşil yapraklı sebzeler.
- Ticari kalsiyum takviyeleri: Özellikle yumurtlama dönemindeki dişi kuşlarda önerilir.
- Multivitamin takviyeleri, özellikle D3 vitamini içerenler tercih edilmelidir.
- UVB Işığı Sağlanması
- Günde en az 4-6 saat doğal gün ışığına çıkarılamayan kuşlar için UVB lambalar kullanılması gereklidir.
- Altta Yatan Hastalıkların Tedavisi
- Karaciğer veya böbrek rahatsızlıkları gibi eşlik eden durumlar veteriner tarafından tespit edilip uygun şekilde tedavi edilmelidir.
Hipokalsemi'den Korunma Yolları
Kuş sahiplerinin dikkat etmesi gereken koruyucu önlemler şunlardır;
- Dengeli, çeşitlendirilmiş diyet sunulmalı
- Günlük D vitamini alımı sağlanmalı (güneş ışığı veya UVB ışığı ile)
- Rutin veteriner kontrolleri ihmal edilmemeli
- Özellikle dişi kuşlarda yumurtlama dönemleri yakından izlenmeli
Özetle kuşlarda hipokalsemi ihmale gelmeyecek ciddi bir sağlık sorunudur. Erken teşhis ve doğru tedavi yöntemiyle başarılı bir şekilde üstesinden gelinebilir ancak hipokalsemi gibi metabolik bir hastalıkta -tedavi kısmında bahsedildiği gibi- altında yatan bir sebep varsa önce onun yok edilmesi gerekmektedir. Bu hastalığın önlenebilir bir hastalık olduğunu unutmamak gerekir, doğru ve dengeli beslenme, düzenli bakım ve rutin veteriner kontrolleri yapılarak hipokalsemiyi engellemek mümkündür. Bu konuda kuş sahipleri ekstra dikkatli olmalıdır.
Eğer kuşunuzda yukarıdaki belirtilerden biri ya da bazıları mevcutsa veya hipokalsemiden şüpheleniyorsanız, aşağıda bulunan telefon numaramız üzerinden bizlere ulaşarak en kısa sürede randevu planlayabilirsiniz.
