Onkoloji
Evcil hayvanların birçoğunda kanser hastalığı görülmektedir. Erken teşhis edildiğinde doğru bir tedavi uygulanırsa yaşam kalitesini etkilemeden sağlıklarına kavuşabilirler. Doğru ve etkili bir tedavi için hastanın tüm sistemleri incelenip detaylı bir tarama yapılmalıdır. Hayvanlarda görülen kanser tipleri, hayvanın genel sağlığı ve kanserin durumuna göre incelenip tedaviye karar verilmelidir. Beşerî hekimlikte yapılan tedavi yöntemleri veteriner onkolojide de kullanılmaktadır. Tümörlü organ ya da dokunun ameliyatla alınması, kemoterapi, radyoterapi ve immünoterapi gibi işlemler hayvanlardaki kanser tedavisinde de kullanılmaktadır.
Evcil hayvanlar fizyolojik olarak insan yapısına yakın olsalar bile farklık gösterir. İnsanlar kanser tedavisi sonrasında uzun bir yaşam sürebilirken hayvanlarda yaşam süresi daha kısa olduğundan önemli olan tedavi sonrası yaşam kalitesinin arttırılmasıdır. İnsanlarda kanser uzun ve agresif tedavi sonrasında iyileşmeler görülürken hayvanlarda daha çok tümörlü bölgenin yayılmasının engellenmesi sağlanır. Ayrıca çoğu hayvanda kanserli hücreler bulunsa dahi bulgu ve belirtiler tedavi süresi sonrasında kaybolduğu gözlemlenir. Bu duruma remisyon dönemi denir. Kanser tedavisinde en önemli hedef hayvanın yaşam kalitesinin yükseltilmesidir. Kanser tedavisinin daha etkili olması için doğru teşhis her zaman önemlidir. Doğru teşhis ile hastalığın hangi evrede olduğu tespit edilip kanserli organ ya da dokunun durumuna göre tedavi yöntemleri uygulanır.
Kanser Tedavisinde Tanı Yöntemleri
Kanserin türü ve hangi evrede olduğunu tespit etmek için fiziksel muayene, laboratuvar testleri ve ileri görüntüleme teknikleri kullanılmaktadır. Sitoloji ve biyopsi yapılması patolojik bulguların tespitinde kullanılır. Patolojik bulguların belirlenmesi kanserin türünü belirleyerek kesin tanı konulmasını sağlar. Tanı ve tedavi yöntemlerinin belirlenmesinde kullanılan bir diğer uygulama ileri görüntüleme teknikleridir. Hastanın vücut içini üç boyutlu görüntüleme olanağı sağlayan bu yöntemler kanserleri doku ve organların tüm kapsamıyla anlaşılmasını sağlamaktadır. Evcil hayvanlarda uygulanan İleri görüntüleme teknikleri MR, bilgisayarlı tomografi ve PET (pozitron emisyon tomografi) uygulamalarıdır. Bu tarama uygulamalarını yaparken hasta hayvanın hareket etmemesi gerektiğinden uygulama öncesi anestezi altına alınır.
Cerrahi operasyonlar ise kanserli dokuların vücuttan uzaklaştırılması işlemini kapsamaktadır. Cerrahi operasyonlar tedavinin ilk adımı olarak da görülmektedir. Bu işlem kanserin yayılma durumunun belirlenmesi, tedavi ve teşhisin kesinleşmesi için önemli bir rol oynamaktadır. Radyoterapi veteriner hekimlikte çok sık uygulanan bir uygulamadır. Genellikle ameliyat sonrası veya kemoterapi uygulaması ile kullanılır. Fakat bazen bölgesel olarak gözlemlenen lenfoma gibi hastalıkların tedavisinde tek başına yeterli olabilir. Ayrıca cerrahi operasyonlarda ağrı kontrolü içinde radyoterapi uygulanabilir. Bu uygulama bölgesel bir tedavi olduğu için yaygın olan tümörlerde kullanım alanı kısıtlıdır.
Kanserli dokunun ameliyatla tamamen uzaklaştırılmadığı ve hastanın tekrar ameliyat edilmesinin mümkün olmadığı durumlarda tümörlerden geriye kalan kötü huylu parçaları temizlemek için radyoterapi uygulanır. Bu uygulama ameliyat sonrası 10-14 gün içerisinde yapılmalıdır. Radyoterapini diğer bir kullanım alanı ise ameliyat etmek için fazla büyük olan tümörlerin ameliyata uygun boyuta gelmesi için de kullanılır. Kemoterapi uygulaması kedi ve köpeklerde görülen birçok kanser türünün tedavisinde etkili olan bir uygulamadır. Kemoterapik ilaçlar kanserli hücrenin hızlı yayılmasını engelleyen ya da bölünerek çoğalmasını durduran ilaçlardır. Bu ilaçlar hastanın vücudunun herhangi bir yerinde bulunan kanserli hücrelere etki eder. Radyoterapi ve cerrahi operasyonlar lokal olarak sadece kanserli bölgelere için etkili olurken kemoterapi sistematik olarak tüm vücutta etkilidir. Kemoterapi tedavisi kanserli hücreleri yüksek oranda yok ederken sağlıklı hücreleri de en az şekilde etki edecek şekilde planlanarak uygulanır. Genellikle bu tedaviler sonrası hayvanlarda yan etkiler gözlenmez ve tedavi süresi boyunca normal yaşamlarına devam edebilirler.
