Ekosistemimizin önemli bir bölümünü oluşturan kuşları, temel başlıkta evcil ve yabani olmak üzere iki şekilde sınıflandırabiliriz. Papağan ve muhabbet kuşları gibi evcil kuş türleri, insanların yaşam alanlarına uyum sağlayarak adeta dostane bir bağ kurar. Yabani kuşlar ise ekosistemin devamlılığı açısından son derece önemli bir görev üstlenir. Ancak kuşlardan bulaşan hastalıklar hem evcil hem de yabani kuş popülasyonlarında önemli bir sağlık endişesi olarak öne çıkmakta ve insanoğlunu dönem dönem kaygılandırmaktadır.
Kuşlardan bulaşan hastalıklar genellikle virüs, bakteri, mantar ve parazit gibi mikroorganizmaların neden olduğu enfeksiyonlar yoluyla ortaya çıkmakta ve temas sonucunda hızla yayılmaktadır. Tarihsel zamanın bazı dönemlerde ciddi salgınlara da yol açan bu hastalıklar, türler arasında farklılık gösterebilmektedir. Semptomları ve ayırt edici özellikleri değişebileceği gibi ölümcül sonuçlar ortaya çıkarabilmektedir. Bunun sonucunda ise ekosistem dengesi etkilenebilmekte ve başka sorunlar doğabilmektedir. Tüm bu nedenlerden dolayı kuşlardan bulaşan hastalıkların kontrolü ve önlenmesi hem kuş popülasyonu hem de insan sağlığı açısından son derece önemlidir.
Kuşlardan Hangi Hastalıklar Bulaşır?
Kuşlarda görülen hastalıklar bakteriyel, viral ve parazitik olarak sınıflandırılmaktadır. Bunlardan bazıları kuşlardan insanlara bulaşabilirken bazıları ise sadece türler arası geçiş riski taşımaktadır. Peki kuşlardan bulaşan hastalıklar nelerdir?
Papağan Ateşi (Psittakoz)
Kuşlardan insanlara bulaşabilen başlıca hastalıklardan olan Papağan Ateşi, enfekte kuşların dışkısı, tüyleri veya solunum yoluyla geçiş sağlamaktadır. Bakteriyel enfeksiyon sınıfında yer alırken nefes darlığı, ateş, öksürük, kas ağrıları ve baş ağrısı gibi belirtilere neden olmaktadır.
Salmonelloz
İnsanlara bulaşabilen bir diğer kuş hastalığı olan salmonelloz, Salmonella bakterisi ile kontamine olmuş kuş dışkısıyla temas sonucunda bulaşabilmektedir. Ayırt edici belirtileri arasında kusma, ateş, karın ağrısı ve ishal yer almaktadır.
Kampilobakteriyoz
Campylobacter bakterisi ile kontamine olmuş kuş dışkısıyla temas yoluyla bulaşan bu hastalık da diğer bakteriyel hastalıklara benzer şekilde ishal, karın ağrısı, ateş, baş ağrısı ve kas ağrıları gibi belirtilere neden olmaktadır.
Kuş Gribi
H5N1 gibi bazı kuş gribi virüsleri, yakın dönemde insanoğluna bir salgın yaşattığı için en bilindik kuş hastalıkları arasında gösterilmektedir. Bu virüs ile enfekte olan kuşlarla doğrudan veya dışkısına temas edilmesi sonucunda insanlara bulaşabilmektedir. Ateş ve öksürüğün yanı sıra nefes darlığı ve pnömoni gibi ciddi sonuçlara yol açabilmektedir. Yakın dönemde pek çok insanın bu virüsten kaynaklı yaşamını yitirdiği unutulmamalıdır.
Batı Nil Virüsü
Viral hastalıklar arasında yer alan Batı Nil Virüsü, sivrisineklerin ısırığıyla bulaşırken kuşlar, bu virüsün ana konakçılarından biridir. Baş ağrısı, ishal, ateş ve kusmanın yanı sıra bazı ileri vakalarda ensefalit ve menenjit gibi ciddi semptomlara neden olabilmektedir.
Güvercin Akciğer Hastalığı
Güvercin Akciğer Hastalığı veya bir diğer adıyla Güvercin Besleyici Hastalığı, güvercinlerin dışkısı ve tüylerinde bulunan proteinlere maruz kalma sonucu oluşan bir akciğer hastalığıdır. Bu proteine maruz kalan kişilerde akciğerde iltihaplanma ve yara oluşabilmektedir. Dolayısıyla nefes problemleri, nefes darlığı ve öksürük meydana gelebilmektedir. Özellikle güvercin besleyen kişilerin risk grubunda olduğu unutulmamalıdır.
Kuş Tüberkülozu
Mycobacterium avium kompleksi (MAC) bakterileri tarafından insanlarda ve hayvanlarda, özellikle kuşlarda görülen bir enfeksiyondur. Bu bakteri türü, insan tüberkülozuna neden olan Mycobacterium tuberculosis’e yakındır. Kuşlardan bulaşan bir hastalık olmasıyla birlikte enfekte kuşların dışkısı ve tüyleriyle temas sonucunda geçiş yapabilmektedir.
Giardiasis
Giardia paraziti kuşlarda yaşam sürebilirken insanlara bulaşma vakaları son derece nadirdir. Özellikle papağan türlerinde rastlanmaktadır. Enfeksiyon, çoğunlukla kontamine su veya yiyecek yoluyla bulaşırken kuş dışkısıyla geçiş de mümkün olmaktadır. Kuşlar, bu parazitin taşıyıcı olarak rol oynayabilmektedir.
Histoplazmoz
Histoplasma capsulatum adlı bir mantar sonucu oluşan histoplazmoz, özellikle yarasalarda ve bazı kuş türlerinde görülmektedir. Enfeksiyona yol açan bu mantar, enfekte hayvanların dışkısı ve tüyleriyle temas sonucunda bulaşabilmektedir. Mutlaka antibiyotik ile tedavi edilmesi gerekirken göğüs ağrısı, kuru öksürük, ateş, yorgunluk ve karaciğer büyümesi gibi belirtilere yol açabilmektedir. Bu hastalıktan korunmanın en iyi yolu enfekte hayvanlardan uzak durmaktır.
Newcastle Hastalığı (NDV)
Kuşlardan bulaşan hastalıklar arasında yer alan Newcastle Hastalığı, Paramyxovirüs serotipi 1 olarak da bilinen bir virüs tarafından kanatlı hayvanlarda ve bazı kuş türlerinde görülmektedir. Birçok farklı kuş türünü etkileyebilirken en çok kaz, ördek, hindi ve tavuk gibi evcil kanatlı hayvanlarda rastlanmaktadır. Ancak yabani kuşların da bu virüsü taşıyabildiği unutulmamalıdır. Enfekte kuşların dışkısı, tüyleri ve solunum yolu salgılarına temas yoluyla bulaşabilmektedir. Bu hayvanların yem ve sularına temas etmek dahi risk oluşturmaktadır. Nefes darlığı ve öksürük gibi belirtiler gösterebilirken ani ölüme de yol açtığı vakalar bulunmaktadır.
Kuşlardan Bulaşan Hastalıklardan Korunma Yolları
Kuşlar, ekosistemin önemli bir parçası olarak diğer hayvanlarla çok fazla temas bulundukları için çeşitli hastalıkları bir yerden diğer yere veya bir canlıdan diğerine taşıyabilmektedir. Bu durum ise kuşların hastalık açısından riskli olmalarına yol açmaktadır. Bu nedenle kuşlardan bulaşan hastalıklara karşı korunmak son derece önemlidir. Alınması gereken önlemler şu şekildedir:
- Özellikle kuşlarla veya kuş dışkısıyla temas ettikten sonra ellerinizi sabun ve suyla sık sık yıkayınız.
- Hasta veya ölü kuşlarla temas etmekten kaçının.
- Başta kuşlarınız olmak üzere evcil hayvanlarınızın diğer hayvanlar ile temasında korumacı olun.
- Evcil hayvanlarınızın veteriner kontrollerini aksatmadan yaptırın. Gerekli aşıları yaptırdığınızdan emin olun.
- Kuşlarınızın yaşadığı alanları temiz ve dezenfekte hale getirmeyi ihmal etmeyin.
- Kuşunuz bir hastalık yaşıyorsa hastalığa özel önlemler almayı unutmayın.